19 Aralık 2013 günü İtalyan ekip Ferrari için önemli bir gündü. İtalyan ve uluslararası medyadan seçilmiş gazetecilerin katıldığı Noel öncesi geleneksel Luca di Montezemolo buluşmasında Ferrari’nin 2014 motorları da basın önüne çıktı. Yazmaya verdiğim kısa arayı da yeni motorların basına tanıtılmasının yansımalarını ileterek bitirelim o zaman.
“2014 kurallarının sonucu olarak artık motorlar hakkında değil, güç üniteleri hakkında konuşacağız.” diye başlarken yeni ürünlerini takımın motor ve elektronik departmanlarının başında olan Dr. Luca Marmorini; devamında ise “Projemiz çok karmaşık ve üzerinde 2 senedir çalışıyorduk. 1600 cc’lik, turboya sahip içten yanmalı motor yarışta 100 litrelik yakıtla yetinecek. Motorun gücünün olduğu kadar veriminin de yüksek olmasını gerekiyor. Turboya ek olarak, jeneratör görevi gören ve egzoz gazlarındaki enerjiyi geri kazanabilen bir elektrik motoru bulunuyor. Ayrıca ikinci bir elektrik motoru fren esnasında açığa çıkan enerjiyi geri kazanıyor. Her ne kadar şu anda da böyle bir amaçla görev yapan sistem (KERS) olsa da, şimdiki sistemimiz öncekinden iki kat daha fazla güç üretecek. Elektrik motorları sayesinde üretilen tüm enerji şimdikinden daha büyük ve daha güçlü bataryalarda depolanacak, ama hala yerleri yakıt hücresinin altında. Yeni elektronik kontrol sistemi tüm bu elektro-mekanik cihazları kontrol etmek daha karmaşık bir hal alacak. Kuralların enerji geri kullanımına ve verimliliğine büyük önem vermesi ilgimizi çeken bir mücadele.” cümleleriyle açıklamasını tamamlıyordu.
Motorların tanıtımı sadece Marmorini’nin açıklamasından ibaret değildi. Ferrari kendi sitesinin haberler bölümünde de yayımladığı 4 dakikalık İngilizce seslendirme ve İtalyanca alt yazıya sahip video ile tanıtımı interaktif hale getirmişti. Marmorini’nin açıklamalarına daha fazla ayrıntı ve görüntü koymak için de video’nun youtube’daki halini bol bol izledim, yetmedi klasik yöntem “print screen” ile resimler de topladım… O zaman motorun özelliklerini detaylandıralım.
Araçta iki tane elektrik motoru olacağı söylenmişti. KERS’imiz eskisinden daha büyük ve 160 hp’ye sahip. 30 saniye boyunca pilotu koltuğuna yapıştırabiliyor batarya dolu olduğu takdirde. Marmorini’nin yardımcısı Mattia Binotto ise bu sistemin arabayı 2013 senesine göre tur başına 0.3-0.4 saniye hızlandıracağını belirtiyor. Önümüzdeki sezonlarda ise KERS 10 kat daha fazla güçlü olacak.
Egzoz gazlarını geri dönüştürme görevi verilen ilk KERS motorun üst tarafında turboya bağlı konumlandırılmış. Böylece turbo motoru aşırı beslemekte kalmıyor, elektrik motorunu da şarj ediyor. Geri dönüşen enerji ise motorun ön-alt tarafındaki bataryalarda depolanıyor. Ferrari depolamayı “Eskisinden çok farklı bir bakış açımız var. Artık hızlı olmak için enerji depolamamız gerekiyor” şeklinde tanıtmış.
Ferrari’nin internet sitesinde yeni motor tanıtım haberlerini yayımlarken dediği gibi “Özel proje özel işbirlikçiler gerektirir.”. Yeni motora sadece Ferrari mühendisleri değil, takımın uzun süredir yakıt tedarikçiliğini üstlenen Shell de katkıda bulunmuştu. Tanıtım buluşmasında Shell’den üst düzey yetkililer de bulunurken, video’da da rol kapmışlardı Shell’in Ferrari sorumlusu Guy Lovett başta olmak üzere Shell ekibi.
Lovett sayesinde Shell’in Ferrari’ye yeni motorda katkılarını öğrenebildik. İlki ERS’nin (Energy Recovery System yani Enerji Geri Kazanım sistemi, Ferrari mühendislerinin hala KERS olarak isimlendirdiği sistemin yeni adı) soğutulması için gerekli sıvılardı. Her fazla milimetrelik sıvının araca ek ağırlık bindireceğinden dolayı, soğutmayı olabilecek en az sıvı ile halletmek amaçları olmuştu.
Daha önce yazdığım üzere motorlar artık yarışta 100 kilogram yakıtla yetinmek zorunda. Bu durum 2013 senesine göre %30 daha az yakıt tüketmesini gerektiriyor 2014 motorlarının. Ancak yeni kurallar sadece depodaki miktarını değil, yakıtın motora giriş debisini de kısıtlıyor. Shell arabanın performansını yükseltecek bir yakıt formülü geliştirmenin yanında motora en iyi verimi sağlayacak formülü de bulmak zorundaydı.
Bataryaları soğuttuk, arabanın deposunu Shell yakıtıyla doldurduk… Geriye motoru daha verimli kılmanın temel yolu kaldı: motorun iç direncini en aza indirmek. Motorun iç yüzeyleri yağla kaplandığında, yüzeyler birbirine temas ederken daha az sürtünme yaratıyor ve böylece verim artıyor Söz konusu motor yağlarını da Shell geliştirmiş yeni motor için.
2014 kurallarının mühendislerin kafasını yoran bir diğer maddesi de sezon içinde kullanılacak motorun 5 ile sınırlandırılması. Yani yeni motorların öncekinden 2 kat daha fazla ömre sahip olması gerekiyor. Hem Ferrari yetkilileri, hem Shell yetkilileri en az motorun yapısının kritikliği kadar pilotun kullanış tarzının da önemli olduğunu belirtmişler 4 dakikalık video’da.
Araçlı çekimlerinin Fiorano’da Fernando Alonso pilotajıyla yapıldığı tanıtım videosundan tekrar tanıtım demeçlerine geri dönelim şimdi. Marmorini ilk paragrafta alıntıladığım 059/3 ismine sahip 2014 motorunu özetledikten sonra kendisine bağlı olan departmanların şeflerini sahneye çağırdı. Marmorini’nin yardımcısı yardımcı Binotto’ya ek olarak motor dayanıklılığı üzerine çalışan Enrico Gualtieri, motor tasarımcısı Guido di Paola, motorun testleriyle ilgilenen Dave Selters, ileri sistemler geliştiricisi Daniele Zecchetti, elektronik uzmaları Stefano Lavera ve Thierry Baritaud bu kişiler arasındayken; motor hakkında emeği geçen herkese teşekkür etmek için çok sağlam bir yöntemdi bu.
Ancak sadece motor departmanından insanlar değildi tanıtım toplantısında olan. 2013 sezonu içinde Lotus’tan Ferrari’ye geçerek takımın teknik patronu olan James Allison “Şasi ile motoru beraber geliştirebilmek Ferrari’nin en büyük avantajı. Geçmiş senelerden farklı olarak yeni motoru şasiye uydurmak daha karmaşık sürece sahip.” diyerek katıldı motor tanıtımına. Ferrari’nin resmi sitesinde ayrı bir başlıkta “Birlik Güçlendirir” olarak paylaşıldı bu açıklamanın ayrıntısı.
Ferrari’nin yeni arabası 28 Ocak 2014’te sezon öncesi testlerin ilk ayağı olan Jerez pistinde yere ayak basacak. Son gelen haberlere göre motora 059/3 adı verilse de, yeni arabanın adı henüz belli değil ve internet üzerindeki anket sonucunda belirlenecek. Teknik ayrıntılar konusunda bir çok değişikliğe de şahit olacağız. Ancak motorunu ilk defa göz önüne çıkaran Ferrari’nin 2 senelik çalışma sonucunda nereye vardığını bu sayede görmüş olduk. Son olarak Shell’in de tanıtımla eş zamanlı olarak paylaştığı 2013 ile 2014 teknik özelliklerinin karşılaştırılmasını da aşağıya koyma gereği duyuyorum. Yukarıda yazdıklarımın özeti niteliğinde;
2013 sezonunda maksimum devir 18000 rpm’ken 2014’te 15000 ile sınırlandırılıyor. Motorun gücü 2013’te yaklaşık 750 hp iken 80 HP’lik KERS ile beraber toplam güç 830 HP’ye ulaşıyordu. 2014 motoru ise tahmini olarak 600 HP güce sahipken 160 HP’lik ERS ile beraber toplamda 760 HP’ye erişebilecek. 2013 KERS’i pilota 6 saniye kullanım imkanı verirken, 2014’te 33 saniye boyunca kullanılabilecek. 2014 öncesi şanzıman 7 ileriyken, artık 8 ileri olacak. Geçtiğimiz sezonda istediğimiz kadar yakıt doldurabiliyordu takımlar araçlarına ama genelde 120 ile 160 kilogram arasıydı yakıttan kaynaklanan ağırlık. Artık 100 kilogramı aşamayacak kimse. Minimum ağırlık ise 48 kilogram arttırıldı, çünkü yeni güç ünitesi oldukça ağır.
Tunç Aras
One comment
Comments are closed.