2015 sezonunda 17 yaşında bir pilotun süper lisansını çekip Toro Rosso’da yarışacak olmasının getirdiği tepkileri duymuşsunuzdur. Babası Jos Versappen’in emekli olduğu 2003 sezonunda bulunan pilotlar Jenson Button, Kimi Raikkönen, Felipe Massa ve Fernando Alonso ile karşı karşıya gelecek olan Max Verstappen hakkında yapılan açıklamalar şöyleydi;
Jacques Villeneuve: Doğrusunu söylemek gerekirse Max Formula 1 için bir hakaret. Red Bull arabasına bir çocuğu oturttuğunu anlayamadı mı? Hızlı olduğuna bir şüphem yok ama tecrübesiz. Formula 1’de yarışmaya başladığımda 25 yaşındaydım ve IndyCar’da zaferlerim vardı.
Toto Wolff: Max sıradışı bir yetenek. Geleceğin yıldızı… Formula 1 için iyi olabilir ancak 17 yaşında birini grid’e yerleştirmek ayrı bir durum. Burası eğitim için yapılmış çocuk parkı değil. Onu ilk önce GP2’ye yerleştirip, ardından birkaç Formula 1 sürüşü yaptırabilirdik Mercedes olarak.
Mika Hakkinen: Hiçbir durumda 16-17 yaşlarında Formula 1’e hazır olamazsınız. Bir baba ve menajer olarak asla bu yaşta bir pilotun yarışmasına izin vermezdim. Eğer başarısız olursa zarar görebilir.
Mika Salo: Formula 1 eğitimli pilotların yarıştığı bir seri olmalı. Burası “junior” seriler değil. İlişki 2 sene içinde başarısız olmazsa ne olacak? 19 yaşında işsiz bir Formula 1 pilotuyla karşılaşacağız.
Ancak Verstappen’e ılımlı bakan kişiler de vardı;
Fernando Alonso: Yaş sadece pasaport üzerinde bir numaradır. Bazıları 17 yaşında hazır olurken, bazıları 28 yaşında olamaz. Bir şey söyleyebilmek için, hazır olduğunu görebilmek için 2015 sezonunun ilk 6 – 8 yarışındaki performansını görmeliyiz.
Felipe Massa: 17 yaş az biraz küçük ama nasıl süreceğini görmemiz lazım. Önemli olan hızı ve yeteneğinin olması ki umarım Formula 1’de devam eder, 1 veya 2 sene ile sınırlı kalmaz.
Nico Rosberg: 17 yaşında ilk Formula 1 testime çıktığımda sürüş olarak hazır olduğumu düşünüyordum ancak fiziken zorluydu.
Daniil Kvyat: 17 yaşındayken Formula Renault 2.0’da yarışıyordum ve şimdi oraya dönsem eğer, o gün yaptığım bazı pole turlarını tekrardan atamazdım; saf performans ve sürüş olarak.
Lewis Hamilton: Her pilotun farklı bir yolu vardır. Bakın Kimi Raikkönen tecrübesiz olarak gelmişti.
Adrian Sutil: Beni de o yaşlarda çağırsalardı
kabul ederdim.
Jenson Button: Eğer biri gelip size “Sana direksiyonu vereceğim, hazır mısın?” dediğinde ona “Hayır” diyemezsiniz. Başka bir şansı olmayabilir, benim Williams’ta yaşadığım gibi. Arkadaşlarımla pub’da bira içip, sosis ve pastırma yediğim bir gün Frank Williams bana “Formula 1 için hazır mısın?” diye sormuştu ve ilk başta hayır dedim. Ardından durumu babama söylediğimde “Öyle dediğine inanamıyorum. Hemen git, ara ve hazır olduğunu söyle.” tepkisini aldım. Dediğini yaptım, ilk önce teste çıktım ve yarıştım. Şansı değerlendirmelisiniz çünkü bir daha gelip gelemeyeceğini bilemezsiniz.
Junior Serileri Tanıyalım
Dönelim Verstappen’in yarışmasına olumsuz bakanlara tekrar. En yüksek perdeden açıklama FIA Başkanı Jean Todt’tan geliyordu 15 Aralık 2014 günü: Kesinle Formula 1 için çok genç. Birkaç gün önce Dünya Motorsporları Konseyi’nde süper lisans için kriterleri değiştirdik. 2016’dan itibaren halka açık yollarda trafiğe çıkamayacak durumda olan pilotlar, söz konusu lisansı alamayacak.
Todt’un işaret ettiği değişen kriterler ise 6 Ocak 2015 günü açıklandı. Artık bir pilotun süper lisans alması için 18 yaşını doldurması, geçerli bir ehliyete sahip olması, 2 sene alt serilerde tecrübeye sahip olması, Formula 1 Sportif Kuralları’nı bilmesi gerekiyor. Ancak 2016’dan itibaren süper lisansa başvuracak pilotların sağlaması gereken son bir kriter daha var: Pilotların başvurana kadar katıldıkları 3 junior serisinde toplamda 40 puana sahip olması gerekiyor. Söz konusu puanlar ise FIA’nın belirlediği aşağıdaki tabloya göre yapılıyor;
Tabloya baktığımızda FIA’ya göre en prestijli serinin gelecekte düzenlenecek olan FIA Formula 2 Championship olduğunu görüyoruz. Şampiyonayı ilk 3’te bitiren pilotun süper lisans alabilmeye hak kazanabilecek kadar puan kapabileceği şampiyona 2009’da başlamış ve hak sahibi MotorSport Vision ile FIA’nın anlaşamaması yüzünden 2013 senesinde fişi çekilmişti. O günlerde Williams tarafından tasarlanan araçlarda Audi’nin modifiye edilerek 450 HP’ye yaklaştırılmış 1.8 litre turbo motoru ullanılıyordu ki o haliyle güncel Formula 1 kurallarına selam çakıyordu. Henüz yeni kuralları açıklanmasa da eskisine ve güncel Formula 1 dünyasına paralel olacağını düşünebiliriz ve puanların yüksek tutulma nedeni de belli oluyor böylece.
Uzun süredir Formula 1’in 1 alt kategorisi olarak kabul edilen, Dallara’nın sitesinde görünüm ve performans olarak tek koltuklu – açık tekerlekli yarış serilerinde Formula 1’e en yakın seri olarak tanıtılan GP2 şampiyonası prestij olarak ikinci sıraya atılmış gözüküyor FIA’nın tablosuna göre. 150 pilotun 26’sı (%17.3 oran) seriden Formula 1’e geçerken, bunlardan 9’u 2015 grid’inde yer alacak ve aralarında 2 kere şampiyon olmuş Lewis Hamilton da var. Serinin ilk yıllarında Dallara tarafından tasarlanmış GP2/05 şasisine takılı, 10000 rpm’de 600 HP maksimum güç üreten 4.0 litre V8 Renault motoruna sahip arabalar; 2 kere güncellenerek yerini 10000 rpm’de 612 HP maksimum güce, maksimum torku olan 500 Nm’yi ise 8000 rpm’de üreten 4.0 litrelik V8 motorlu GP2/11’e bırakmıştı yerini.
2003’ten 2012 yılına kadar F3 EuroSeries ismini taşıyan ancak geçtiğimiz 2 senede FIA F3 European Series olarak kabuk değiştiren şampiyona prestij olarak üçüncü sırada yer bulmuş kendine. Paul di Resta, Romain Grosjean, Nico Hülkenberg ise Avrupa şampiyonasındaki şampiyonluğun ardından Formula 1’e adım atmayı başararak söz konusu serinin önemini gösteriyor. Avrupa genelindeki seri dışında İngiltere’nin ve Almanya’nın köklü bir ulusal F3 serisi de bulunuyor. Her ne kadar yerel seriler puan tablosunun en dibinde olsa da İngiltere F3 Red Bull Racing’in genç pilotlarını mutlaka gönderdiği yerlerin başındaydı.
Dünya çapındaki dayanıklılık şampiyonası WEC’in uzay araçlarını andıran LMP1 araçları ve IndyCar da puan tablosunda Avrupa F3 ile aynı konumda. Ancak söz konusu serilerin F3’ten temel bir farkı var: seriler yetenekli ama Formula 1’de koltuk bulamayan ve Formula 1 kariyeri biten pilotların uğrak noktaları. Çok da junior olmayan 2 seriye FIA, genç yaşlarında Formula 1’de koltuk bulamayan pilotlar ikinci bir fırsat bulur da gelirlerse diye yer vermiş gibi gözüküyor. Mesela kıta değiştirmiş Simona de Silvestro IndyCar sonuçlarıyla yeterli puana ulaşamazken; 31 yaşında cezbedici bir CV’ye sahip olan Andre Lotterer rekor kırabiliyor LMP1 puanlarıyla.
Tablomuzda Indycar’dan sonra yer alan GP3 serisi, Formula 1 ve GP2 ile paralel bir takvim seyretmekle beraber; 2010 senesinden itibaren GP2’ye pilot yetiştirmek için kullanılıyor. Güncel GP3/13 kodlu araçlar AER’nin ürettiği 3.4 litre 400 HP’lik V6 motora sahip. Seri şu ana kadar Valtteri Bottas, Carlos Sainz Jr., Esteban Gutierrez, Jean-Eric Vergne ve Daniil Kvyat olarak 5 Formula 1 pilotu yetiştirmeyi başardı.
Gelelim FIA Tarafından Sertifikalı Ulusal F4 serilerine… Planları 21 Mart 2013’te duyurulan, karting’den Formula 1’e kadar merdivenlerin deliklerini doldurma amacı taşıyan ve çok benzer kurallara sahip birçok milli seriyi birleştiriyor FIA Formula 4 projesi. FIA Tek Koltuklu Seriler Komisyonu’nun ürünü olan projenin tanıtımındaki merdiven teması komisyon başkanı Berger’in açıklamasında geçiyordu. Berger o gün yaptığı açıklamada Ulusal F3’lerin pahalılığından yakınıyor ve İtalya’da F3 serilerinin artık düzenlenmediğini örnek gösteriyordu. Çözüm daha önce düzenlenen İtalya, Çin, İspanya, Japonya gibi ülkelerdeki serileri standart hale getirmek olarak belirlendi: her ülkede kullanılacak tek-tip şasi-motor ikilisi üreticileri olarak farklı olabilse de motorların hepsinin 160 HP olarak sınırlandırılacaktı.
Senelik 100000 € maliyet tahminleriyle yola çıkılan FIA Formula 4 şampiyonalarının ilk örnekleri Italian F4 Championship ve Uruguay-Brezilya-Arjantina-Meksika’yı kapsayan Formula 4 Sudamericana’ydı. İtalyan hali Formula Abarth’ın yerini alırken; Tatuus F4-T014 şasilerine önceki seride kullanılan Fiat 1.4 T-Jet (Abarth olarak isimlendirildi) 160 HP (Formula 4 kuralları gereği önceki serinin 180 HP’si düşürüldü) maksimum güç veriyordu. İlk şampiyon Ferrari Genç Pilot Yetiştirme Programı üyesi Kanadalı Lance Stroll’un 2015’te F3 European Series’te koltuk bulması bekleniyor.
Signatech şasisine gömülü Fiat E.torQ 1.8L motor kullanan ve önceki adı Formula Future Fiat olan serinin 2014 şampiyonu Brezilyalı Bruno Baptista’nın ise 2015 yılında Avrupa kariyeri Formula Renault 2.0 Alps ile başlayacak (işin ilginci Alps F4’ten daha az puan kazandırıyor).
2015 sezonunda yukarıdaki 2 seriye Japonya F4, Çin F4, Avustralya F4, MSA Formula (İngiltere kökenli Formula Ford’un geleceği), İspanya F4, ADAC F4 (Almanya), SMP F4 Championship (Rusya, Finlandiya, Estonya ortak seri) kardeşler eklenecek. ADAC ve SMP tamamen İtalya ile aynı şasi ve motora sahip olacak. İspanya, Avustralya ve MSA (Formula Ford yerine geçecek) Ford 1.6 Ecoboost motorlu Mygale F4 şasisiyle seriyi başlatacak. Çin aynı şasiye Geely G-Power JLD-4G20 motoru takarken, Japonya tam Japon kombinasyonunu yani Dome F110 – Toyota 2.0L’yi oluşturacak. Ulusal F4 serilerinin, Ulusal F3 serileriyle aynı eşlenik puanlara sahip olması gelecekte Ulusal F3 serilerinin yok olacağına bir işaret sayılabilir.
Eşlenik puan listesi detaylı incelendiğinde son 20 senede içinden Fernando Alonso, Heikki Kovalainen, Robert Kubica, Sebastian Vettel, Daniel Ricciardo, Jean-Eric Vergne, Kevin Magnussen, Robin Frijns, Carlos Sainz Junior gibi pilotları çıkaran Formula Renault 3.5’un (eski adıyla World Series by Nissan) GP3 ile (ki GP2’ye adam yetiştirdiğini söylemiştik GP3’ün) aynı eşlenik puana sahip olduğunu görüyoruz ki bu durum Renault tarafından eleştiri almakla beraber, Fransız üretici bünyesindeki takımlara Şampiyonalarımızın hakkını korumak için elimizden geleni ardına koymayacağız. özetinde bir mesaj göndermiş.
GP2, Formula E ve Formula Renault 3.5’ta takımını yarıştıran DAMS patronu Jean-Paul Driot tüm junior seri yetkililerinin ortak bir çözüm bulması gerektiğini savunurken, Bütçesi GP2’ye yetmeyenler Formula Renault 3.5’a geliyor. Eğer 3.5’u kazanırsanız bu hala sizin iyi bir pilot olduğunu gösterir. açıklamasını yapmıştı FIA’nın tablosundan hemen sonra. Formula Renault 2.0 ve Formula Renault 3.5’ta takım yarıştıran Strakka Racing patronu Dam Walmsey ise FR3.5 Formula 1’i besleyen güvenilir bir seri ve katma değeri F3 Avrupa ile karşılaştırıldığında daha büyük. açıklamasını yapmıştı. 3.5 litrelik 530 HP’lik Zytek V8 motoru takılı, Dallara tarafından üretilen DRS teknolojili Formula Renault 3.5 arabalarının şimdiki gibi 4. kategori yerine GP2 seviyesinde puanlanmasını beklemek yanlış olmayacaktır.
2011 FIA F3 standartlarına uygun Tatuus ve Renault ortak gelişimi şasiye takılmış 7500 rpm’de 210 HP maksimum güç ve 220 Nm maksimum tork üreten 2.0 litre Renault F4R 832 motorlarını bünyesinde bulunduran Formula Renault 2.0 serilerinin de yeri en dip olmamalı. Aktif olarak Eurocup Formula Renault 2.0 (en kalabalık seri), Alps (Orta Avrupa Şampiyonası ve İtalya Şampiyonası’nın birleşmesiyle oluşuyor. Fransa, İtalya, Belçika ve İspanya’da yarışlar düzenleniyor.), Norhern European Cup – NEC (Almanya ve Hollanda’nın birleşmesiyle oluşuyor. İtalya, İngiltere, Çek Cumhuriyeti, Hollanda ve Almanya’da yarışları var), Protyre Formula Renault (İngiltere); 2014 Güney Amerika F4 şampiyonu Bruno Baptista’nın Avrupa kariyerine başlangıç basamağı olarak tercih ettiği Formula Renault 2.0’ın bulunduğu konum Super Formula veya GP3 seviyesinde olmalı.
2014 senesinde eski ismi Formula Nippon’dan Super Formula ismine geçen yerel nitelikli açık tekerlekli, tek koltuklu şampiyonanın da yeri tartışmaya açık. Aslen GP2 seviyesindeki (ki eskiden de F3000 seviyesindeydi) şampiyonanın birincisi GP2 pilotundan tam 30 puan düşük almakta. 2014 Japonya GP’sinde Nico Rosberg’in 1:32.506 derecesinden sadece 4.5 saniye yavaş kalarak (1’36.996) serinin 2014 sezonundaki ilk pole’unu kazanan Andre Lotterer de olayı kanıtlıyor. Sabit Dallara SF14 şasisinin kullanıldığı makinalarda bulunan 2.0 litrelik turbo Honda ve Toyota motorları hemen hemen 550 HP’lik güç (her yarışta 20 saniye boyunca, en fazla 5 kere kullanılabilecek Geçiş Yardım Sistemi ile 600 HP’ye çıkıyor) GP2 ile Formula Renault 3.5 arasında konumlanıyor. Bu yüzden Super Formula’nın puan tablosunda şimdiki yeri de dikkat çekici.
Günümüz Formula 1 Pilotlarının Süper Lisans Puanları
Peki günümüz Formula 1 pilotlarının tabloya göre süper lisans puanları kaç? Sorunun cevapları bu hafta içi birçok motorsporları haber sitesinde bulunmakla beraber hiç biri detaylı değildi. Max Verstappen’e duyulan olumlu/olumsuz tepkilerden başlayıp, şampiyonadaki serileri de tanıttığım yazımda sıra şekilde 2014’te yarışmış ve 2015’te yarışacak tüm pilotların süper lisans puanlarını şeffaf bir şekilde hesapladım.
Tabloya göre yapılan hesaplamada başlangıç tarihi olarak Formula 1’de ilk yarıştığı yılı ele alırken, geçmiş 3 junior serisi o yıla göre belirlendi. Bir pilot aynı anda 2 seride yarışmışsa, her 2 seriden gelen puanlar toplandı ki sarı ile işaretlendiğini fark edebilirsiniz. Formula 1’de yarışma fırsatı bulduğu için bulunduğu seriyi yarım bırakan Romain Grosjean (2009), Sebastian Vettel (2007) ve Dainel Ricciardo (2011) o sezon sonunda şampiyonada kaçıncıysa ona göre puan aldı.
Junior serilerin sabit bir kurallar ve isimler zincirleri altında tutulmaya çalışıldığı bu süreçte pilotların eski serileri yenilere çevrildi;
Fernando Alonso: F3000 GP2, Formula Nissan Formula Renault 3.5 olarak değerlendirildi.
Felipe Massa: 2010’dan itibaren Euro Formula 3000 AutoGP adını taşıyor ve puan listesinde değil. Formula Renault 2000 Eurocup 2005’ten itibaren Eurocup Formula Renault 2.0 adını taşıyor. Formula Renault 2000 Italia ise Formula Renault 2.0 eş değeri.
Jenson Button: Formula Ford 2014 senesinden itibaren F4 kategorisine girdi.
Kimi Raikkönen: Formula Renault 2000 UK, Formula Renault 2.0 eşdeğerinde kabul edildi.
Max Verstappen ve diğer F3 Euroseries pilotları: Formula 3 Euro Series 2013’ten itibaren FIA European Formula 3 Championship olarak düzenlendi
Andre Lotterer: Formula Nippon 2013’ten itibaren Super Formula adını aldı.
İşte tablomuz;
Her pilotun Formula 1’de yarışmadan önceki 3 sezonunda topladığı puanları küçükten büyüğe sıraladığımızda kimlerin süper lisans almaya yetecek 40 puanı toplayıp, toplamadığını göreceğiz;
Gördüğümüz üzere 2014 Formula 1 sezonunda yarışmış olan 24 pilottan tam 9 tanesi süper lisans almak için gereken 40 puana sahip değil bunlar: Kimi Raikkönen, Felipe Massa, Kamui Kobayashi, Marcus Ericsson, Jenson Button, Will Stevens, Max Chilton, Adrian Sutil ve Daniel Ricciardo. FIA’nın süper lisans puanını ortaya çıkarma sebebi Max Verstappen de barajın altında kalıyor. 2015 sezonunda McLaren’daki koltuğunu kaybeden eski çaylak Kevin Magnussen ve 2015’te Toro Rosso’da yarışacak yeni çaylak – yavru matador Carlos Sainz Jr. tam 40 puana sahip olarak barajı aşma şansına erişiyor. Red Bull Genç Pilotları Daniil Kvyat, Sebastian Vettel, Jean-Eric Vergne’nin barajı aşması programın doğru pilotlarla yarıştığını da gösterirken; sezon yıldızı Ricciardo’nun barajı aşamaması oldukça ilginç. Grid’in şampiyon pilotlarından Lewis Hamilton 98, Fernando Alonso 50, Sebastian Vettel 45 puana sahipken; Raikkönen ve Button şampiyon olmak için junior serilerde çok gezmenin bir anlamı olmadığını gösteriyor adeta.
Yazılarımıza konu olan Andre Lotterer 132 puan ile rekor kırıyor ve grid’de en yüksek puana sahip. Ancak kendisinin Formula 1’de koltuk bulamayınca Japonya’ya zıplayan ve ardından Japonya GT-Dayanıklılık Şampiyonaları-Super Formula gibi serilerde bol bol zafer kazanan 30 yaşın üstünde tabiri yerindeyse taşşaklı bir pilot olduğunu söylemeye gerek yok. Force India ile Formula 1 kariyerine devam edecek olan Nico Hulkenberg’in 110 puanı kendisini 2015 Grid’inin junior serilerini en dolu geçiren pilotu yapıyor.
Yazımızı kapamadan önce FIA’nın belirlediği süper lisans puanlarının ilk bakışta mantıklı olduğunu söyleyebilirim. Her ne kadar Super Formula, Formula Renault 2.0 ve 3.5 gibi köklü serilerin puanlamasının düşük olduğunu daha önce belirtsem de genel olarak genç pilotların hangi merdiven basamaklarını tırmanıp, zirveye; Formula 1’e çıktığını rahatça takip edeceğiz. Özellikle yüksek puan kazandıran serileri takip ederek gelecek vaat eden genç pilotları tanıma şansına sahip olabiliriz de. Mesela Güney Amerika F4 şampiyonu, sarışın Bruno Baptista… Takip edilmeye gerçekten değer.
Tunç Aras
(Topçu Atgm.)
2 comments
Comments are closed.