18 Aralık 2013 günü BBC Sport üzerinden yayımlanan habere göre FIA “İlgilenenler 3 Ocak 2014 günü 17:00 CET (GMT +1 yapıyor) limitine kadar resmi başvuruda bulunmalı ve ilk kayıt parası olarak 5000$ yatırmalı.” sözleriyle yeni takımları Formula 1’e davet etmekteydi. Müracaat eden takımlar tüm hissedarlarını ve maddi durumlarını detaylı olarak bildirmeliydi başvururken. Ancak sadece para konusunu değil teknik kapasitelerini, yarış tecrübelerini, tesislerini, ekipman ve mühendis bilgilerini de detaylandırmakla yükümlüydüler. Sonraki aşamada 10 Şubat 2014 gününe kadar ise başvuranlardan 130000$ istenecekti başvuranlardan. Kesin karar ise 28 Şubat günü açıklanacaktı.
Başvuru işlemlerinin daha sıkı bir şekilde ele alınmasının nedeni ise 2010 sezonunda yarışma onayı alan 4 takımdan biri olan Amerika Charlotte kökenli USF1’in (diğerleri Campos HRT, Virgin ve yeşil Lotus Racing’di) söz konusu sezonda yarışma planlarının ellerinde patlamasıydı. Dünya Motorsporları Konseyi yaptığı toplantıda spora giriş ücreti ve FIA’nın başvuru aşamasından sezon başına kadar yaptığı harcamaların toplamı olan 309000€’yu Amerikalılara ceza olarak kesmiş ve ekibi tüm FIA organizasyonlarına katılmaktan men etmişti. İşin ilginci kararın açıklandığı an “USF1 yarışamayacağını önceden bildirseydi, onun yerine yarışacak takımlar hazırdı.” benzeri bir sözle Stefan GP’yi işaret ediyordu.
Yazımıza 2 paragraflık bir giriş yaptıktan sonra içeriğimize girelim şimdi… 16 Ocak 2014 günü Auto Motor und Sport’un yazarı Michael Schmidt, 2015 sezonunda yarışmak için 3 tane takımın FIA’ya başvurduğunu duyurdu tüm dünyaya. Grid’deki 11 takımdan en az 5’i finansal problemler yaşar, Jean Todt maliyet kısıtlamalarıyla sporun sürekliliğini sürdürmek isterken; söz konusu başvurular. Peki kimdi bu haberde adı geçen 3’lü? Sıra onları anlatmaya geldi.
—————————————————————————————————————————
Kolles Geri Dönmek İstiyor
Haberde ismi geçen adaylarımızdan ilki HRT’nin 2010 ve 2011 sezonunda takım patronu olarak tanıdığımız Romanya’nın Temeşvar kentinde doğmuş Alman Colin Kolles. 2005-2008 yılları arasında, sürekli isim değiştirerek sırasıyla Midland, Spyker ve Force India olarak isim değiştiren Jordan takımını da yöneten Kolles bu sefer bir üretici olarak yer almayı düşünüyordu sporda. Ancak ayrıntı verilmemişti.
1980’de Temeşvar’dan tek bavulla ellerinde sadece bir bavul ilk önce Londra ve sonra Ingolstadt’a göç eden Colesnic ailesinin oğlu olan Colin’in motorsporları yöneticiliği; 1976 Romanya yerel ralli şampiyonu babası Romulus Colesnic ile 2000 senesinde beraber kurduğu “Kodewa GmbH & Co. KG” ile beraber Almanya Formula 3 ve Avrupa Formula 3 serilerine, ikinci el Audi R10’lar ile dayanıklılık yarışlarına ve 2. el Audi A4’lerle Alman Binek Otomobiller Şampiyonası’na katılmasına dayanıyor.
Eğer Google’dan ufacık bir araştırma yaparsanız Kodewa yazarak, karşınıza içinde 24 Saat LeMans’ın da bulunduğu 2013 Dünya Dayanıklılık Şampiyonasında LMP2 sınıfında yarışmış Lotus T128 ve adına açılmış “Lotus-LMP2” isimli site çıkacaktır. Siteye girip iletişim bölümüne tıkladığımızda ise bize merhaba diyen yazı “Lotus LMP2 P.O. Box Kodewa GmbH & Co. KG, Industriestrasse 35, 91171, Greding, Germany” yani Colin Kolles’un firması. Toro Rosso teknik direktörü James Key tarafından tasarlanmış ve Kodewa’nın tesislerinde üretilmiş 2 Lotus T128 her ne kadar sezon geneline bakıldığında başarısız olarak nitelenecek arabalar olsa da (7 sezonluk yarışta ilk araba 4, ikinci araba 2 kere yarışı tamamlayabildi. Ama Austin pistinde düzenlenen 6 Saat’lik dayanıklılık yarışında podyum var.) firma tarafından diğer serilere ve diğer takımlara bir “müşteri aracı” olarak pazarlanması da planlanıyor. Ayrıca Kodewa tarafından LMP1 kurallarına tamamen uygun Lotus T129’un da hazırlandığı yaklaşık 1 aydır ortalarda dolanan bir söylenti. Sonuç olarak Romanya-Alman karışımı Colin Kolles FIA’nın aradığı teknik yeterlilik şartlarını rahatça geçebilecek kapasitede firmasıyla.
2015 adaylarını yazmayı aklıma koyduğumda dolaşan haberlerde Colin Kolles’un arkasında ana vatanından büyük firmaların da desteğinin geleceği ve amaçlarının Romanya’nın imajını yükseltmek olacağını, bu firmalardan birinin Renault bünyesindeki Dacia olduğunu ve tasarlanacak arabaya takılması planlanan Renault motorunun Dacia olarak isimlendirileceğini ancak Dacia’nın bu haberi yalanladığını belirtelim. Gerçeği ve doğruyu sadece Colin Kolles ve FIA biliyor şu an için. İşin ilginç yanı T128 prototipinde kullanılan 3.6 litrelik V8 motorun Judd’dan alınmasına rağmen Çek üretici Praga’nın adını taşıdığını ve takımın Çek Cumhuriyeti lisansıyla yarıştığını hesaba kattığımızda, her şey olur diyorum.
Denemekten Bıkmayan Adam
Michael Schmidt’in haberine göre 2015’te yarışmak için FIA’ya ödeme yapanlardan ikincisi yazımızın ilk başlarında da adı geçen Stefan GP’nin patronu Sırp iş adamı Zoran Stefanović’ti. Her ne kadar Doğu Avrupa’dan çıkma gizemli bir adam olsa da kendisini 2010 sezonu için araba tasarlayıp, yarışmama kararı alan Toyota’nın Formula 1 projesini satın alan adam olarak tanıyoruz.
TF110’un ismini SF01 olarak değiştirdikten sonra Japonlardan kalma Köln’deki tesiste 60 mühendis (biri de teknik adam Mike Couglan’dı) çalıştıraran, FIA’nın zorunlu kaza testlerini bir bir geçen, araçta kullanılacak Toyota motorlarını sezon başlamadan önce çalıştıran, hatta pilot kadrosunun Kazuki Nakajima ve Jacques Villeneuve olacağını açıklayan Sırp takımın; 2010 sezonunda yarışmak için tek ihtiyacı FIA’nın belirleyeceği 3 takım arasına girmekti. Ancak Sırpların gizemli finans kaynaklarına ek olarak, FIA’nın Cosworth kullananlara iltimas geçmesi yarışmalarını engelledi. USF1’in 2010 sezonunda piste çıkamayacağını ilan etmesiyle umutlanmışsalar da, artık sezonun başlamasına 2 haftadan az bir süre kaldığı için FIA tarafından olumlu yanıt alamadılar.
Şubat 2010’da USF1’in yatırımcılarından Chad Hurley’in (kendisi Youtube’un kurucusu, bir milyoner) Stefanovic ile takımları birleştirmek adına görüştüğü ancak USF1’in ortakları Peter Windsor (gazeteci) ve Ken Anderson’ın (eski adıyla Haas CNC isimli Nascar takımının teknik patronlarından) görüşmeleri sabote ederek birleşmeyi engellemesi çok ilginç bir detaydı.
İlk Formula 1 adımını 1988’de Anglo-Sırp bir takım hayaliyle atan ve İngilteredeki yerel serilerden genç pilotları kovalayan (Damon Hill ve Martin Donnely o zamanlar gençti!) 96 senesinde yapan (97’de yarışmayı düşünmektelerdi) yeniden başvuran ve İngiltere merkezli bir takım kurmayı planlayan (hatta o zamanlar Formula 3’te yarışan Juan Pablo Montoya’ya koltuk teklif eden) ancak finansman sorunu çıkınca projeyi rafa kaldıran, 1997 Avustralya GP’sinde sıralama turlarında %107 barajının altında kalarak yarışa çıkamayan (ön sıradaki takımlardan neredeyse 10 saniye geride oldukları söyleniyordu) ve sezonun 2. Yarışı Brezilya GP’si öncesi sezondan “Teknik ve finansal yetersizlikler” dolayısıyla çekilen LOLA takımından arda kalanları (4 tane Lola T97/30 şasisi yani sezonun başlamasına 3 ay önce tasarlanmaya başlayan bir makina) satın almak için girişimlerde bulunan ve 1998’de yarışmak isteyen, Stefanović’in 2010 ve 2011 başvuruları bir ilk değil yani. 2015 sezonu için tekrar şansını deneyecek. Uzun hikaye finale erecek mi bakalım…
Belki kurulu düzene sahip takımlardan birini satın alarak, varolan takımlardan biriyle birleşerek Formula 1 kapısını aralayabilir Stefanovic ve ekibi Stefan GP. 2010 planlarının iptal olmasıyla Toyota ile iş birliğini iptal etmişler ancak gelecekte beraber çalışma ihtimallerini reddetmemişlerdi, yan ceplerinde bulundurmak isteyeceklerdir eski ortaklarını 2015 senesinde. Yeni motor kurallarının duyurulduğu 2011 senesinde araştırmalara başlayan, ancak finansal yetersizlikler nedeniyle çalışmalarını durduran Craig Pollock liderliğindeki P.U.R.E (Propulsion Universelle et Recuperation d’Energie) projesine sahip bile çıkabilirler… Batmadan önce Toyota’nın Köln’deki tesislerine konuşlanmıştı çünkü P.U.R.E ekibi de.
Oturaklı Planlarıyla Amerikan Takımı
Auto Motor und Sport’un haberinde, anlattığımız Kolles ve Stefan GP planları toplamda 2 paragraf yer kaplarken; “Haas Racing Formula 1’e Hazır” başlığı altında Amerikan takımı hayali tek başına 3 paragraf ayrılarak konu edinilmişti. Neden diye soracak olursanız, hakkında en ayrıntılı bilgimizin olduğu ve en oturaklı planlar olduğu cevabını vereceğim size. O zaman detayları vermekten çekinmeyelim.
Haberde geçen ismiyle Haas Racing veya şu an bilinen adıyla “Stewart-Hass Racing” 3 kere Nascar şampiyonu olan Tony Stewart ile California’lı iş adamı Gene Francis Haas’ın güçlerini birleştirmesinden doğmuş 2008 senesinde. Güç birleştirmeden önce takım 2002’ye kadar “Haas CNC Racing” adını taşıyordu.
Eski isimde bulunan CNC için fazla uzaklara gitmeye gerek yok: bildiğimiz bilgisayar kontrollü üretim tezgahları oluyor kendileri, yazıyı okuyan mühendisler vay arkadaş diyecektir zaten. Finans ve Mühendislik konusundaki eğitimini bitirdikten sonra mühendisliğe kayıp, 1978 yılında bir üretim atölyesi açarak kariyerine başlayan Gene Haas; atolyesindeki makinalardan şikayetçi olunca “Ben bunlardan daha kaliteli makinalar üretebilirim.” iddasıyla 1983 senesinde “Haas Automotion” kuruyor ve sonuç: üretilen dik ve yatay CNC’ler, torna tezgahları, döner tablalar (Türkçe siteleri var), dünya çapında 1500 çalışan barındıran; konusunda en sağlam şirketlerden biri (Amerika’nın ise en büyüğü). 2002 senesinde Concord, Kuzey Carolina’da eski kamyonet şampiyonası takımlarından “Hendrik Motorsports”u satın alarak kazandığı paraları motorsporlarına harcamaya başlıyor.
3 takımın Formula 1’de yarışmak için başvuru işlemleri yaptığı haberi basında yer aldıktan sadece 1 gün sonra (aslında Amerikan saatini göz önüne aldığımızda hemen gerçekleşiyor diyebiliriz) Gene Haas yaptığı açıklamada “FIA’nın Formula 1’e davet çağrılarına ‘Haas Racing Developments’ adına cevap verdik. FIA’nın değerlendirme prosedürlerine saygı duyuyor ve gelecek haftalarda projelerimizin ayrıntılarını paylaşmayı planlıyoruz.” cümleleriyle sadece Formula 1 ile ilgilendiklerini doğrulamıyor, projelerinin adını da duyuruyordu. Aslında “Haas Racing Developments”ın yeni bir oluşum olmadığını İngiliz gazeteci Joe Saward’dan duyuyoruz. Gene Haas kurduğu bu oluşumla 2010 Mart ayında patlayan USF1 projesini devralmak istemiş, ancak ortada devralacak hiç birşeyin olmadığını farkettiğinde planlar 2015’e kadar sarkmış. Şunu da belirtmeliyim ki USF1’in adamlarından Ken Anderson’a (Haas CNC Racing’in teknik patron demiştik) Formula 1 arabası tasarlamak için parça ve ekipman sağlayarak başarısız Amerikan Formula 1 takımı projesini
n arka planında yer almıştı da.
Gene Haas Formula 1 projesini şu an Stewart-Haas takımının merkezi Concord şehrindeki tesislerinde sürdürmeyi planlıyor ve yüzden atölyelerinin boyutunu 2 katına (24000 m2) çıkaran bir inşaat işine girişmiş. Google Earth vasıtasıyla “Haas Way, Concord, NC, Birleşik Devletler” adresine baktığımda ana binayla aynı boyutta güzel bir inşaat alanı görüyorum zaten.
Yerde giden uçak olarak nitelendirebileceğimiz Formula 1 arabalarının gelişim sürecinde rüzgar tünelleri de önemli yer kaplarken; Joe Saward bir rüzgar tüneline sahip olduğunu söylüyor Haas’ın (hem de %100’üne). Formula 1 takımının merkezi olması planlanan mekana 6.1 mil uzaklıkta bulunan ve 2008 Eylül’ünden beri aktif olan “Windshear Inc.” tesisi 290 km/s’ye kadar olan hızları simüle edebilirken, kayan bant teknolojisiyle yolda giden arabayı canlandırabiliyor ve bunun yanında tam boyutlu testlere imkan veriyor. Resmi sitelerinde yazdığına göre tüm motorsporları takımlarına, otomotiv firmalarına sadece üst düzey Formula 1 takımlarının sahibi olduğu imkanları sağlayabiliyorlarmış; Kuzey Amerika’da yürüyen bant teknolojisine sahip tek firma olarak (dünyada aynı boyutta 3 tane var). Google Maps’ten göz atınca rüzgar tünelinin hemen yanında Concord şehrinin bölgesel bir havaalanı olduğunu da gördüm, işlerine yarayacaktır ulaşım ve düzlük testleri için de.
Haas’ın kendi evinde Formula 1 arabası tasarlayıp, üretip, test edecek ekipmanlar olsa da söylentilere göre ilk şasilerin Dallara tarafından üretilmesi planlanıyor Formula 1 projesinin daha hızlı ve daha az maliyetli olması açısından. Dallara ismi Formula 1 dünyası için “Yine mi?” tekpileri uyandırabilir. Çünkü 2010’da Hispania Racing Team için HRT F110’u tasarlayıp üretmişlerdi ama İtalyan firmaya olan borcun ödenmemesi ve tasarlanan şasinin kalitesizliği nedeniyle Mayıs ayında ortaklık karşılıklı olarak bitirilmişti (ki proje para sorunu yüzünden sürekli kesintilere uğramış ve ilk yarış Bahreyn’e araç test edilmeden getirilmişti). HRT’nin 2010 sezonunda Dallara ürettimi şasi üzerinde en ufak bir değişiklik yapmadan tüm sezon yarışarak 11. sırada bitirmesi (sonuncu değillerdi) ve ilk defa 2011 sezonu için geliştirerek F111’i hazırlaması (yine 11. sırayı elde ettiler) başarısızlığın abartıldığı kadar büyük olmadığını gösteriyor. Hatta IndyCar şasilerini tasarlayıp üreten İtalyan üretici Amerikan yönetim tarzına aşina olduğu için, HRT günlerinden çok daha sağlam iş çıkarabilir.
Haas Racing’in beraber çalışacağı tek İtalyan firmanın Dallara olmayacağı söyleniyor. Takım 2014 kurallarına uygun V6 motorlarını Ferrari tarafından tedarik edecek ve şahlanan atların vites kutusunu kullanacak. Dallara ve Ferrari’nin buluşması akıllara BMS Scuderia Italia takımını getiriyor. İtalyan garaj takımı 1992 sezonunda Dallara’nın ürettiği 192 şasisine Ferrari’nin V12 motorunu yerleştirmişti.
Formula 1 takımı yönetmenin diğer motorsporlarına göre farklı kurallar ve yaklaşımlar içerdiğini biliyoruz, bu yüzden takım patronunu doğru seçmek de Formula 1 başarısı için önemli. “Haas Racing Developments”tan türeyecek takımın başında İtalyan mühendis Günther Steiner’in olması bekleniyor. Mühendislik kariyerine 1986 yılında Mazda’nın 323 WRC’leriyle başlayan Steiner Aralık 2001’de Jaguar F1’in takım patronu Niki Lauda’nın “Bize gel CEO’muz ol.” teklifine kadar Lancia Delta, Ford Escort Cosworth, Subaru Impreza (direkman Prodrive’ın çalışanıydı) gibi 90’lı yılların önemli makinaları üzerinde çalışmasının yanında; M-Sport’un teknik patronu olarak Ford Focus WRC’lerin ortaya çıkmasına liderlik etmişti. 2003 senesinde Jaguar yönetimi değişene kadar görevde kalan Stenier 2004-2005 sezonlarını Opel’in DTM programında çalışarak geçirmişti. 2005’te kısa süreliğine Red Bull Racing’in teknik patronu olarak görev yaptıktan sonra Red Bull Nascar’a tayin olmasıyla Amerika’ya gitmişti ve hala işlerine orada devam ediyor.
Yaptığım araştırmalara göre Kuzey Carolina’daki Mooresville kentinde “Fibreworks Composites” isimli bir firmaya sahip Steiner. Ürünleri arasında NASCAR için gösterge panelleri-fren kanalları-fan yuvaları-kaput ve kapı güçlendirmeleri bulunurken; BMW M3 GT2 ve Mercedes C serisi DTM gibi Avrupa tarzı binek otomotillerin geliştirilmesine de yardımcı olmuştu. Patlayan USF1’in ön kanadının tasarım ve yapısal analizlerinin de Fibreworks tarafından yapıldığını sitelerinin “Projects” hanesinde bulabilirsiniz. Firma Haas Racing’in merkezine yaklaşık 30.4 km uzaklığında (kontrol etmek isterseniz adresi 118 Infield Court Suites E&F, Mooresville, NC).
———————————————————————————————————————————————————————————————-
FIA’nın davetine yanıt veren 3 oluşum Colin Kolles, Stefan GP ve Haas Racing Developments’ı elimizdeki bilgilerle analiz etmiş olduk bu yazımızda. Önümüzde daha önce Formula 1 takımına patronluk yapma tecrübesine erişmiş ve kendi yarış arabalarını üretme tecrübesine sahip bir adam, 1988’den beri Formula 1 için yanıp tutuşan Zoran Stefanovic ve son olarak Amerikan milli takımı projesi olma yolunda giderken bir balona dönen USF1’den çok daha tecrübeli ve mali yönden güçlü bir Amerikan ekibivar. İlk 2 ekibin senaryoları hakkında sadece varsayımlar yürütebilsek de Haas Racing Developments hem Formula 1’e başvurduklarını doğrulaması, hem de tesisleri bakımından epey gerçekçi planlara sahip. Ancak kararı yüce kuruluşumuz Dünya Motorsporları Konseyi ve FIA verecek.
2010’un yeni ekiplerinden Manor, Virgin Racing’e, ardından Marussia Virgin’e dönüştükten sonra tamamen Marussia adına sahipti 2013 sezonunda. Gelen haberler Marussia’nın “Abi bizim paramız var ama bir yol alamadık. Sizin paranız yok ama işi biliyorsunuz. Gelin takımları birleştirelim.” üslubuyla Williams’a ortaklık teklif ettiğini söylüyor. Macerasına Lotus Racing olarak başladıktan sonra Team Lotus adını alan ancak 2 senedir Caterham adını kullanan Tony Fernandes ise 2014 sezonunda puan alacak araba yaratamazlarsa Formula 1’de yarışmayı bırakacaklarını belirtmişti yeni sezon ekibini tanıttığı toplantıda. Bu yüzden 2015’te yarışacak takımları belirleyen FIA’ya büyük bir sorumluluk düşüyor.
Tunç Aras