Motorsporlarının zirvesi olarak kabul edilen Formula 1’in, tur zamanları açısından gerçekten zirvede olup olmadığı büyük bir tartışma konusuyken, alt serilerin performans olarak abilerini geçtiği anlara şahit olmuştuk tarihte.
Karmakarışık Sınıflar ile “Kim Hızlı?” Sorusu
1987 sezonunun ilk yarışı Brezilya GP’sine yeni arabasını yetiştiremeyen March, aynı sene F3000’de kullanılacak March 87B şasisi ile asıl tasarım March 871’i harmanlayıp; Ivan Capelli pilotajında %107 kuralına yakalanmadan 23 araç arasına son sırada sokabilmişti. F3000 şasisine Formula 1’de kullanılan büyük boyutta tekerlekleri ve gövde parçalarını ekle, 3.0 litre Cosworth DFV motoru yerine 3.5 litrelik Cosworth DFZ motorunu tak. şeklinde formulize edilen hibrid arabamızın patlayan motoru yarışa başlamaya engel olsa bile F3000’den kalma küçük yakıt deposu yarışı bitirmeye yeterli kapasitede değildi zaten.
March takımının tam tersini uygulayanlar da vardı 80’li yıllarda. PMC Motorsport takımı 1985 F3000 sezonunun bir bölümünü özel üretim Williams FW08C ile geçirirken, tek dikkate değer başarıları Lamberto Leoni’nin Pau’da elde ettiği 3.’lüktü.
Aynı sezon içerisinde 1983 ve 1984 Formula 1 sezonunu kovalamış Arrows A6’lardan biri Roger Cowman adına Slim Borgudd pilotajında 5 yarışa katılıp puan alamıştı.
Aynı kaderi Barron Racing adına Roberto Moreno ile 4 ve Claudio Longes ile 2 tane yarışa çıkan Tyrell 012 de yaşamıştı (Moreno takıma 3 puan getirmişti gerçi).
Saydığım Formula 1 arabalarının hepsinde normalde 8500 devir çevirebilirken 8000 ile sınırlandırılan V8 Cosworth DFV motor takılıyken, lastikleri normal Formula 1 arabalarından daha ince profile sahipti. Sezondaki March 85B ve Ralt RT20 gibi F3000 arabalarından kalmalarının nedeni çok uzun, çok ağır, devasa yakıt depolu ve başarısız bir ağırlık dağılımına sahip olmalarıydı.
Boynuz Kulağa Yaklaşınca
Biraz günümüze yaklaşarak; Formula 1 gridi dibinin yeni takımların gelmesiyle şekillendiği 2010 sezonunda yaşananlardan örnekler verebiliriz de. HRT’nin arabasını adam etmek için görevlendirilen Christian Klien, Hispania F110’u ilk tattığı 2010 İspanya GP’si cuma antrenmanlarında Araba kesinlikle Formula 1 standartlarında değil. Çok az yere basma kuvveti olduğu gibi, detayları diğer arabalardan kötü. yorumunu yapmıştı.
Söz konusu yarışın sıralama turlarında ise en yavaş Formula 1 pilotuyla en hızlı GP2 pilotunu sadece 0.6 saniye ayırıyordu (1:27.122 Bruno Senna, 01:27.727 Jules Bianchi). Monaco GP’sinindeki Q1 seansını bölerek yeni takımların yavaş araçlarının, hızlı ve eskileri engellemesini engelleme fikri ise bu zaman farkından dolayı ortaya çıkacaktı. Tabi Caterham (o zamanlar Team Lotus’tu) patronu Tony Fernandes’in Biz yarışları daha eğlenceli hale getirmek istiyoruz. demecinden anlaşılacağı üzere küçük takımlar tarafından veto edilecekti bu senaryo.
Peki sezonun Monaco’ya kadar olan gidişatını eleştiren çıkmamış mıydı? 2010 Mayıs ayının başlarında Flavio Briatore’nin İtalyan Autosprint dergisine yaptığı GP2 3 milyon € harcarken, 60-70 milyon € harcayıp; onlardan sadece 2 saniye hızlı olan Formula 1 takımlarının olması ortada bir yanlışlık olduğunu gösteriyor. açıklaması bir uyarıydı aslında.
24 arabanın bir anda dar sokaklarda dolanacağı Monaco Grand Prix’inin, perşembe günü yapılan ilk antrenman seanslarında ise yavaşlık söylentileri tamamen gerçeğe dönüşmüştü. Virgin’den Lucas Di Grassi, HRT’nin ikilisi Bruno Senna ve Karun Chandhok, aynı pistte GP2 antrenman turlarının en hızlı pilotu Pastor Maldonado’dan yavaş kalmışlardı.
Başka bir deyişle Dallara yapımı, 4.0 litre 580 HP’lik Mechacrome V8 motorlu 2008 GP2 şasisi; Cosworth CA2010 kodlu 2.4 litre yaklaşık 720 HP’lik V8 motor takılı 2010 model Dallara Formula 1 şasisinden daha hızlı olabiliyordu. Günün ikinci antrenmanlarında Bruno Senna GP2’den yavaş tur atmaya devam ederken nihayet diğer Formula 1 arabaları GP2 derecelerini geçebilmişti.
Senna’nın perşembe akşamı yaptığı GP2 arabasıyla burada daha hızlı tur atabiliyordum. HRT’yi geliştirebilmek ve performansı arttırmamız için çok çalışmamız gerekiyor. Monaco’da arabanıza tamamen güvenmeli, hangi virajda nasıl tepki vereceğini bilmelisiniz. Şu an çok az yerebasma kuvvetimiz ve tutunmamız var. açıklaması durumun olumsuzluğunu anlatsa da kendi açısından; cumartesi günü düzenlenen 3. antrenman seansından itibaren Formula 1 pilotları 1:20’nin altına inebilmeyi başarınca kalıplaşmış kurallar geri dönecekti.
Monaco GP’sinden sonra GP2 haftasonuyla Formula 1 haftasonu’nun kesiştiği yarışlar olan Türkiye, Avrupa, İngiltere, Almanya, Macaristan, Abu Dhabi’de en az bir seansta bir Formula 1 pilotu GP2’den daha yavaş bir zamana imza atmıştı.Belçika’da ise Formula 1 sıralamalarının ıslak zeminde düzenlenmesinin de etkisiyle; GP2’nin en hızlı sıralama turuna imza atan Michael Herck, Lucas di Grassi’den 3 saniye daha hızlı tur atmayı başarabilmişti ve bu motorsporları tarihinde bir ilk özelliğini taşıyordu.
Boynuz Kulağı Geçince
Geçmişe 1.5 Word sayfası boyunca bakış attıktan sonra 2014 senesine geçelim şimdi. Tarihin derinliklerinden beri süregelen ve gerçeğe de dönüşen alt serilerin Formula 1’den daha hızlı olması durumu 2014’ün de ana gündem maddelerinden biriydi. 2014 arabalarının görücüye çıktığı ilk testler olan Jerez’de sadece 4 pilot, aynı pistte 2013 Şubat ayında düzenlenmiş sezon öncesi GP2 testlerinin en hızlı pilotu olan Tom Dillmann’ın 1:24.400’lük derecesini geçebilmişti. Formula 1’de haftanın en hızlı derecesi olan Kevin Magnussen’in attığı 1:23.276 ile GP2 zamanı arasında 1 saniyeyi aşkın fark olsa da Felipe Massa’nın aynı pistte 2013 Formula 1 testlerinde 1:17.879 elde ederek en hızlı tura sahip olduğunu hatırlatmak da gerekir.
Takım arkadaşı Magnussen ilk testlerin en hızlı pilotu olurken Jenson Button engin tecrübeleriyle beraber GP2’nin Formula 1’den hızlı olabileceği söylentilerini 2014 sezonunda ilk duyuran isimdi GP2 arabaları bazı pistlerde bize epey yakın olacak. Her ne kadar yüksek hızlara çıkılan pistlerde onlardan iyi sürelerimiz olacak olsa da; eskisi kadar büyük fark olmayacak. sözleriyle. İngiliz pilot Şimdi kullandığımız orta sertlikteki hamur geçen senekinden yarım saniye daha yavaş. Arabaların daha ağır olması da 1.2 saniye ekliyor süreye. Sadece 2 değişiklik 1.6-1.8 saniye arası kaybettiriyor. sözleriyle aradaki farkın nedenine de iniyordu. Bahreyn sezon öncesi testlerinde en hızlı turu 1:39.8, 2013 GP2 Bahreyn yarışına ilk sırada başlayan Fabio Leimer’den 0.4 saniye yavaş olan Caterham pilotu Kamui Kobayashi de Şuan yarış koşullarında değiliz ama olsaydık da GP2 daha hızlı olurdu. İçinde bulunduğumuz durum Formula 1 değil. sözleriyle kötümser senaryolar çizmişti.
2014 GP2 sezonu haftasonunun Formula 1 ile kesiştiği ilk an 2014 Bahreyn GP’ne geldiğimizde ise 2010 Monaco GP’si dejavusu yaşatacaktı: İlk antrenman turlarında en yavaş Formula 1 pilotu olan Caterham’dan Marcus Ericsson’un elde ettiği 1:42.711 kendisini GP2 antrenmanlarında 26 pilottan ancak 17. sıraya koyabilirdi.
Ancak ilerleyen seanslarda dipteki takımların dereceleri iyileşirken sıralama turlarında en yavaş Formula 1 arabası, en hızlı GP2 arabasına neredeyse 1 saniye fark atmayı becerebilmişti. Yarışlarda en hızlı turları karşılaştırırsak da farkın 2 saniyeye çıktığı sonucunu elde edecektik.
İkinci kesişme olan İspanya GP’si ise basında yer alacak (Bahreyn antrenmanlarının öne çıkmaması ilginç) ve bana bu yazıyı yazmak için ilham kaynağı olacaktı. Bu sefer antrenmanda değil sıralama turlarında da GP2 pilotlarının hızlıları, Formula 1’in dibindeki takımları geçmeyi başarmıştı. Yarışa ilk sırada başlayacak olan Stephane Richielmi 1:29.293 ile 2 Virgin ve 2 Caterham pilotunu geride bırakabiliyordu ki Pastor Maldonado’nun tur derecesine imza atamadığını hesaba kattığımızda Formula 1 yarışına GP2 aracıyla 18. sırada başlayabileceği ortadaydı (2011 senesinde GP2 arabası hem şasi hem motor olarak güncellenmiş, V8 motorun gücü ise 612 HP’ye çıkmıştı). Formula 1 arabalarının GP2’ye karşı bu kadar güçsüz olduğu haftasonunda, hala yarışlarda en yavaş Formula 1 arabasının en hızlı GP2 pilotundan daha iyi tur atabilmesi durumu kurtarmıştı.
İspanya GP’si haftasonu içinde Flavio Briatore’nin 4 sene önceki açıklamasıyla, Jenson Button’ın sezon öncesi açıklamasını harmanlayan Force India pilotu Sergio Perez GP2 ile farkı incelediğiniz vakit oldukça utanıyorsunuz. Çünkü bütçelerine ragmen bize çok yakınlar. Pirelli haftasonlarında daha agresif lastik çeşitleri getirmeli, aksi halde herkesin birbirini takip ettiği sıkıcı yarışlar seyrederiz. Geçen senekinden daha az yere basma kuvvetimiz olduğu gibi, lastik bileşeninin etkisi çok büyük. Pirelli bizim limitlerde olmamıza ve aracı kullanırken zevk almamıza yardımcı olmuyor. Geçen sene lastik katmanlarının ayrılmasından sonra aşırı tepki verdiler. Umarım bizi dinlerler. Her pilot brifinginde tutunmanın azlığından ve sürekli kaymaktan şikayet ediyoruz. Umarım pilot ve taraftarları dinleyip, ilginç yarışlar için gereğini yaparlar. cümleleriyle detaylı bilgi veriyordu sorunun kaynağına dair.
Perez’in açıklamasına Pirelli’nin motorsporları sorumlusu Paul Hembery’nin Aşırı tepki vermedik. Bu sene içinde daha farklı bir yaklaşıma sahip olmamız gerekiyordu. Arabalar, tekerleklerin dönüş tarzları çok farklı. Bir çok sezon öncesi test geçirdik ve sezon başında herşeyi mükemmel çalışan bir arabaya zıplamanızı bekleyemezsiniz. Durumları sene içinde değiştirebilsek ve 12 farklı lastik seçeneğiniz olsa; çok farklı şeyler yapabilirdiniz. Ama şu an 3 tane lastik hamuru 15 ile 50 derecelik pist sıcaklıkları arasında görev yapıyor. şeklindeki cevabı ise anında gelmişti.
İspanya GP’sinden sonraki yarış Monaco GP’si serbest antrenmanlarında da GP2 ile Formula 1 dereceleri dipdibe giderken; sıralama turlarında Marcus Ericsson GP2 pole sahibi Jolyon Palmer’den 1 saniye yavaş kalacaktı. Nihayet Avusturya GP’sinde farklar olması gereken hale gelse de Formula 1’in motorsporlarının en hızlı hali olduğu teorisi sarsılmıştı bir kere. 4-6 Temmuz 2014 haftasonları Silverstone pistinde tekrar bir karşılaştırma yapmayı iple çeksem de keşke 2014 Dünya Dayanıklılık Şampiyonası’nın ilk ayağı olan 6 Saat Silverstone kuru zeminde düzenlenseydi diye temenni etmedim değil. Ancak not düşelim sıralama turlarında (kuru zeminde olduğunu hatırlıyorum sanki) 7 numaralı Toyota 1:42.509’lere kadar düşebilmişti. 2013 model Formula 1 arabalarının en yavaşının sıralama turundan 7 saniye, en hızlısından ise 13 saniye yavaş!
————————————————————————————————————————————————————————————————-
2014 İspanya GP’sinden sonra yazmaya başladığım ancak okulu bitirme telaşı yüzünden %20 seviyesinde bıraktığım yukarıdaki yazıyı, içinde bulunduğum 5 senelik makina mühendisliği lisans eğitiminden mezun olduktan ve biraz da kafa toparladıktan sonra; noktalamak büyük mutluluk verici. Önümüzdeki günlerde, daha sık aralıklarla kaleme alınmış (umarım) yazılarla tüm F1Grid takipçileriyle görüşmek üzere.
Tunç Aras