Manyetik Köprü

Formula 1 şampiyonasının ilk gece yarışı Singapur Grand Prix’i hepimizin hafızasında Nelson Piquet Junior’un planlı kazası sonrası gelişen olaylar zinciri yani crashgate ile yer edinmiş durumda. Ama üzerinden 6 sene geçmiş organizasyonda şu an Formula 1’den emekli olmuş bir pilotun ilginç yarış dışı kalma sebebini anayım istedim crashgate yerine.

2008 sezonda takım arkadaşı David Coulthard ile beraber Red Bull Racing’i orta sıraların en güçlüsü yapmaya çalışan Mark Webber Singapur’a Coulthard’ın 1 sıra önünde 13. olarak başlamıştı. Piquet’in 15. turda duvara dalmasının ardından piste çıkan güvenlik aracı Nico Rosberg ve Robert Kubica’nın ceza almasına yol açarken (2 pilot da yakıtları bitince pit yolu kapalıyken pite girmek zorunda kalarak 10 saniye dur kalk cezası alacaklardı), Felipe Massa’nın beraberinde götürdüğü yakıt hortumu ve telaş içindeki Ferrari mekanikerlerini beklemek zorunda kalan Kimi Raikkönen sayesinde en başından beri peş peşe giden Red Bull pilotları ön sıralara tırmanmayı başarmıştı taa ki 27. turun ilk viraj kompleksinde Webber dışarı uçana kadar.

İngiltere’nin o günkü yayıncısı ITV adına yorum yapan yapan Martin Brundle uçuşu Webber’in hatası olarak değerlendirirken ilk başta; günümüzde de Sky Sports F1 için pit yolu muhabirliği yapan Ted Kravitz ertesi tur Avustralyalı pilotun yarıştan çekileceğini Webber’in hatası değildi, mekanikti ve ne yazık ki yarışının sonu geldi. Mekanikerler dışarı çıkıp garajı toparlamaktalar. Önümüzden birkaç kere geçti ve motordan sert sesler çıkıyordu. Renault motoru patlamış olabilir, egzoz sorun çıkarmış olabilir, hidrolikler bitmiş olabilir. Pit’e alıp yarıştan çekecekler. sözleriyle duyurmuştu.

29. turda ise Webber arabasını pite çekerek mekanikerlerinin kontrolünde garajının içine dalacaktı; ITV’nin sunucusu James Allen’in Bu akşam podyuma çıkması mümkündü. Kötü şansın Avustralyalı’nın yolunu tıkadığı ilk an değil. yorumu eşliğinde.

Damalı bayraktan 4 gün sonra 2 Ekim 2008 günü ise takım patronu Christian Horner Webber’in vites kutusu arızasıyla yarış dışı kaldığını belirtecekti: 13. virajda vites kutusu aynı anda 2 vitese taktı. 5. vitesteyken bir anda 7. vitese geçmeyi moog supabı tetikledi. Yazılımlarımızın sorgulamasına göre eylemi gerçekleştirmek için yeterli zaman yok. Vites kutusunu bozan nedeni Horner Moog supabını etkileyen olay tam o esnada yaşanan anlık bir elektrik dalgalanması. Pistin o bölümünün altından geçen hatta Webber’le eş zamanlı seyreden tramvaydan kaynaklanan statik, elektrik yüzeye ulaşmış olmalı. cümleleriyle açıklamıştı. İşin ilginci açıklamanın bir bölümünde Red Bull ile aynı vites kutusunu kullanan Toro Rosso’dan Sebastien Bourdais’in de cuma antrenmanlarında aynı yerde aynı sorunu ortaya konuluyordu.

Singapur’un MRT (Mass Rapid Transit – Hızlı Toplu Taşıma) isimli hafif metro sisteminin işleticilerinden SMRT Train Horner’a 7 gün sonra Marina Bay pistinin 13. virajının yakınlarında hiçbir tren yoktur. cümlesiyle tepki gösterecekti ve en yakın MRT tünelinin 200 metre ileride ve 10 metre derinde olduğunu belirtecekti. SMRT sözcüsü tekerleklerin metal yapısından dolayı statik elektrik yaratmayacağını da savunmaktaydı.

National University of Singapore’un makina mühendisliği bölümünden Doçent Seah Kar Heng ise bilimde imkansız diye bir olay yoktur mottosunu benimsemişti aynı gün: MRT trenlerinin neden olması imkansız değil ama ihtimal epey düşük. Formula 1 arabasıyla tren aynı anda geçse bile 200 metrelik uzaklık statik elektriklenmenin etkisini çok azaltacaktır. Doçent Heng vites kutularını hemen dibindeki motorların manyetik etkisinden koruyan kalkanların uygun tasarlanırsa dış manyetik etkenlerden de koruyacağını vurguluyordu  aynı zamanda.

Her ne kadar Singapur’dan resmi yetkililerden biri vites kutusu arızasında sorumluluk kabul etmese de biz Doçent’in imkansıza yakın küçük ihtimalini büyütelim şimdi. Marina Bay pistinin 13. virajı 90 küsür yıllık Anderson köprüsü ile Esplanade Bulvarı – Köprüsünün kesişim noktasında bulunuyor. SMRT’nin bahsettiği viraja 200 metre uzaklıktaki metro hattı ise şehrin idare binası istasyonu ile Raffles Palace arasında uzananlar (EW13- NS25 İdare Binası ucu, EW14 – NS26 Raffles ucu konumlu duraklar) iken 13. virajda olmasa bile 11 ve 12. virajları oluşturan Fullerton Road üzerinde kesişiyor.

Mercedes’in 2014 Singapur Grand Prix’i önyazısının Çoğu pistten farklı olarak Singapur pistini dolaşırken arabalar; “tramvay hattına güç vermek için kullanılan” devasa kabloların manyetik alan oluşturduğu bir köprüden geçiyorlar. Durum kuvvetli bir elektrik paraziti yaratırken, data sistemlerinin çevrimdışı kalmasına ve hatta arabada çeşitli sistemlerin arızalanmasına neden olabilir. bölümünü içermesi; metronun konumuyla birleşince 6 sene önceki yarış dışı kalma nedeni konusunda Christian Horner’ı haklı çıkarıyor ki olay 2008 yılında şanssız Avustralyalı’yı vurmuştu. Böylece cadde pistlerinin dar yolları, normal zamanlar için hazırlanmış ve sürtünme farkı yaratan yol çizgileri, tümsekli ve çukurlu yüzeyinde Formula 1 arabalarının damalı bayrağı görmesini engelleyecek bir engel daha ortaya çıkıyor: pistin etrafındaki elektrik tesisatları… Ki 2014 yılının ERS nedeniyle hassaslaşmış arabalarında Webber kadar şanssız biri bulmak zor olmayacaktır.

Tunç Aras